بررسی پویایی کشش تراز تجاری نسبت به نرخ ارز(مطالعه موردی ایران)

اتخاذ سیاستهای مناسب برای تعادل تراز تجاری از جمله اهداف و برنامه های اصلی سیاستگذاران اقتصادی به شمار می آید. در طراحی موفقیت آمیز سیاست های تعدیل اقتصادی و زمان بندی صحیح اجرای این سیاست ها، برآورد کشش تراز تجاری نسبت به تغییرات قیمتی و درآمدی از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا با توجه به اهمیت موضوع این مطالعه به برآورد کششهای قیمتی و درآمدی تراز تجاری ایران در طی زمان می پردازد. به این منظور مدل تراز تجاری (غیر نفتی) در قالب رویکرد کششها به تراز پرداختهای خارجی مدلسازی شده و سپس رابطه پویا و غیر خطی بین متغیرهای مدل با استفاده از دو روش غیر خطی مارکف-سوئیچینگ با تغییر رژیم آنی و روش پارامتر زمان-متغیر با تغییر رژیم تدریجی در طول دوره زمانی 89-1338مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تخمین مدل با استفاده از روش مارکف-سوئیچینگ حاکی از تغییر تمام پارامترها در بین رژیم هاست. ضریب نرخ ارز بعنوان کشش قیمتی تراز تجاری فقط در رژیم سوم مثبت است. این رژیم مطابق با سالهایی که نرخ ارز واقعی روند افزایشی را داشته است. و نتایج حاصل از تخمین مدل بصورت پارامتر زمان-متغیر و بررسی روند ضرایب طی زمان نشان میدهد ضرایب تراز تجاری بعنوان کششهای قیمتی و درآمدی در طول زمان ثابت نبوده و تحت تأثیر تغییرات ساختاری، شرایط اقتصادی، سیاستهای اتخاذی خصوصاً سیاست های تجاری عوض شده اند. با مقایسه روند نرخ ارز واقعی و کشش قیمتی تراز تجاری مشاهده می شود که همزمان با افزایش نرخ ارز واقعی طی سالهای 62-56، کشش تراز تجاری نسبت به نرخ ارز واقعی نیز افزایش یافته است و تأثیر مثبت نرخ ارز واقعی بر تراز تجاری فقط در دوره هایی مشاهده می شود که نرخ ارز واقعی افزایش یافته است. این نتیجه مطابق با یافته های مدل مارکف-سوئیچینگ است. با توجه به یافته های تحقیق این نتیجه را می توان گرفت که کششها ی تراز تجاری از ماهیت پویا برخوردار هستند. بنابراین به منظور بررسی رابطه بین نرخ ارز و تراز تجاری و میزان اثر گذاری سیاست های ارزی ازجمله سیاست کاهش ارزش پول ملی(افزایش نرخ ارز)، صرف تخمین یک رابطه خطی با پارامترهای ثابت و صدور یک حکم کلی نه تنها گمراه کننده است بلکه نمی توان از نتایج مبتنی بر این روابط در سیاستگذاری استفاده نمود. کلید واژه : تراز تجاری، نرخ ارز، پویایی کشش های تجاری